| نویسنده : شیرین کیخاونی
فوق لیسانس مدیریت صنعتی عضو کارگروه درختبان انجمن هوای پاک کندو تهیه دیتاها : مریم صغیردار لیسانس مهندسی محیط زیست عضو کارگروه درختبان انجمن هوای پاک کندو |
 |
گیاه گندمی با نام علمی (Chlorophytum comosum) جز گیاهان پایا محسوب میشود. این گیاه بومی مناطق استوایی و جنوب آفریقا است، ولی امروزه در سراسر جهان پرورش پیدا می‌کند. گندمی از مقاوم‌ترین و ارزانترین گیاهان آپارتمانی است. این گیاه تصفیه کننده، بسیاری از عناصر ناهنجار محیط مانند زایلن، فرمالدئید، بنزن و مونوکسید کربن را برطرف می‌کند. گیاه گندمی علاوه بر این که گیاه گلخانه‌ای محسوب میشود، با محیط‌های باز یا حتی فضای سبز شهری نیز سازگار است.
گیاه گندمی یا عنکبوتی حدود ۲۱۵ گونه متنوع دارد. در صورت شرایط محیطی مناسب، بسیار سریع رشد می‌کند. از مشخصات آن برگ‌های کشیده و سوزنی گیاه است. ریشه‌های گیاه مانند غده‌های گوشتی و کرم رنگ هستند. گل‌های آن به همراه گیاهچه‌هایی بر سر شاخه‌های طویل که از وسط گیاه به پایین آویزان است، مشاهده می‌شوند.
در حالت معمول ارتفاع این گیاه در حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر می‌رسد. گیاه گندمی به علت نوع حالت برگ‌ها و گیاهچه‌های آویزان؛ غالبا در گلدان‌های آویزی نگهداری میشود.
سه نمونه از این گیاه در ایران بسیار محبوب است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه‌ای که برگ‌هایش کاملا سبز است و دیگری میان برگ سفید و حاشیه سبز است، نمونه دیگر حاشیه برگ سفید و میان آن سبز است. روش‌های نگهداری از این گیاه دشوار نیست و برای افرادی که با شرایط نگهداری گیاهان آپارتمانی نا آشنا هستند، گندمی گیاهی مناسب است.
پرورش و نگهداری از گیاه گندمی یا عنکبوتی
نور: نور خورشید برای این گیاه مانند گیاه برگ انجیری باید به شکل غیر مستقیم و فیلتر شده باشد. این گیاه به نور متوسط برای رشد نیاز دارد. پنجره‌های جنوبی آپارتمان‌ها، مکان مناسبی برای نگهداری از گیاه گندمی است. اگر برگ‌های گندمی بسیار طویل و شکننده شده، یعنی از نظر نور تامین نمی‌شود.
دما: بهترین دما برای پرورش گیاه گندمی بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است. اما این گیاه به تغییرات دما مقاوم است و تا دمای ۵ درجه را تحمل می‌کند. دمای بالای ۳۰ درجه گیاه پژمرده میشود. همچنین برگ‌ها زمانیکه هوا گرم است یا نور بیش از اندازه می‌تابد، رنگ پریده می‌شوند.
آبیاری: با توجه به دمای محیط و میزان نور، آبیاری انجام شود. گاهی خاک گلدان زهکش مناسب را ندارد، در این صورت آب دادن بیش از حد به گیاه موجب پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گندمی میشود. بهترین قانون آبیاری گیاه گندمی، زمانی است که خاک سطح گلدان خشک می‌باشد. زمانی که هوای محیط گرم است گیاه را غبارپاشی کنید، در این صورت رطوبت لازم برای گندمی فراهم میشود.
خاک: این گیاه در خاک‌های متفاوتی کاشته میشود؛ بنابراین وجود عنصر خاک برای نگهداری گیاه عنکبوتی مهم نیست. تنها نکته‌ای که برای خاک گیاه اهمیت دارد، دارای زهکش مناسب باشد. مخلوطی از ۵۰ درصد خاک باغچه و ۵۰ درصد ماسه بهترین نمونه از خاک گلدان گیاه عنکبوتی است. برای زهکش بهتر کمی شن به آن اضافه کنید. خاک قلیایی برای رشد گیاه عنکبوتی مناسب است.
کوددهی: برای کوددهی این گیاه از نمونه کود مایع در نوع رقیق استفاده کنید. میزان آن باید ۲ گرم در هر لیتر باشد. فصول رشد زمان مناسبی برای کود دادن به گیاه است. از فروردین تا مهر هفته‌ای یکبار کود دادن به گیاه انجام شود.
تعویض گلدان: برای تعویض گلدان هر سال اقدام کنید. زیرا این گیاه رشد قابل توجهی دارد و ریشه‌های آن مکان زیادی را اشغال می‌کنند. برای انجام این کار مراقب ریشه‌ها باشید. بهترین زمان تعویض گلدان فصل بهار است. در این زمان علاوه بر انتقال گیاه به گلدان بزرگ‌تر می‌توان عمل تکثیر را انجام داد.
نحوه تکثیر گیاه گندمی یا عنکبوتی
تکثیر این گیاه به دو روش صورت می‌گیرد:
۱. تکثیر از طریق بوته
برای تقسیم بوته گیاه مادری مورد نظر بایستی سالم، بدون آفت و دارای ساقه‌های بلند باشد که گیاهچه‌هایی را همراه خود دارد. با جدا کردن این گیاهچه‌های کوچک از گیاه مادری و قرار دادن آن‌ها در خاک حاصلخیز و یا آب، ریشه دار می‌شوند.
پیشنهاد میشود، برای موفقیت بیشتر، گیاهچه را روی سطح خاک، در گلدانی با قطر ۹ سانتی متر حاوی کمپوست یا پیت بخوابانید و به آرامی فشار دهید. این روش را میتوانید با اتصال گیاهچه‌ها به گیاه مادر و بدون جدا کردن آن‌ها انجام دهید.
زمانی که ریشه دهی به اندازه کافی انجام شد و گیاه توسعه یافت، می‌توان ارتباط ساقه را با پایه مادری قطع کرد. این گیاهچه‌ها در آب نیز ریشه دار می‌شوند. از آب جوشیده سرد شده برای این روش استفاده کنید. همچنین برای تسریع در روند ریشه دهی می‌توان انتهای گیاهچه را با پودر هورمون ریشه زا آغشته کرد.
۲. تکثیر از طریق بذر
بذر را در فصل پاییز از گیاه بردارید و آن را برای کشت در بهار سال بعد نگهداری کنید. بذر گیاه گندمی را در گلدان دارای خاک مناسب و در لایه سطحی خاک بکارید. بر روی سطح گلدان با پلاستیک شفاف بپوشانید و چند سوراخ برای تهویه در آن ایجاد کنید. در طول دوره جوانه زنی لازم است خاک گلدان همواره مرطوب باشد. دمای مناسب ۱۸ تا ۲۲ درجه می‌باشد. در شرایط مساعد، ۶ تا ۸ هفته طول می‌کشد تا بذر‌ها جوانه بزنند.
مشکلات و آفات در گیاه گندمی یا عنکبوتی
– اگر برگ‌های قسمت میانی این گیاه در ناحیه پایه پوسیده شده است، بهتر است آبیاری کم شود. زیرا آبیاری زیاد موجب آن شده است.
– نوک برگ‌ها قهوه‌ای رنگ شده، نشانه تابش مستقیم آفتاب است. گاهی آبیاری زیاد یا خشکی هوا، موجب سوختگی نوک برگ میشود.
– برگ‌ها رنگ پریده و نرم شدند، نشان از گرمای شدید هوا است. گلدان را به مدت ۱۵ دقیقه در ظرف آب بگذارید، به طوری که آب تا نیمه گلدان بیاید. سپس گیاه را به محیط خنک انتقال دهید.
– نبود نور کافی و تاریکی محیط، نوار سفید برگ‌های گیاه را در گونه ابلق، از بین خواهد برد. اگر در محیطی زندگی میکنید که نور مناسبی ندارد میتوانید از نور مصنوعی برای گیاهتان استفاده کنید. نور مصنوعی قادر نیست که کار نور طبیعی را انجام دهد، اما می‌تواند بسیار موثر باشد.
– اگر در گیاه عنکبوتی آفتی را مشاهده کردید، برای پاکسازی گیاه هر ۱۴ روز سمپاشی را تکرار کنید. آفت‌ها می‌توانند به صورت حشرات سبز رنگی نمایان شوند.
– برگ‌ها پژمرده و گیاه ضعیف است، تغذیه مصنوعی نیاز دارد.
– برگ‌ها خاکستری رنگ و پژمرده و سطح زیرین آن‌ها تارعنکبوت است، عامل آن کنه قرمز ریز است. با سم کنه کش طبق دستور سمپاشی کنید.
کار‌هایی همچون نصب کفپوش یا نقاشی دیوار‌های خانه و… منجر به انتشار مواد شیمیایی مضر میشود. گیاه گندمی علاوه بر زیبایی، محیط خانه را از گاز‌های مضر پاک می‌کند. این گیاه از ارزانترین و مقاوم‌ترین گیاهان است که به راحتی می‌توان آن را تهیه کرد.
